Sproloquio Sandrone 2010

Sproloquio Sandrone 2010

SANDRONE: Mudnà©s ed Mòdna, Zemian d’indicazione geografica tipica, lavurador ch’avà® trasfurmèe ‘sta tèra paludosa in ‘na pianura pina de storia e cultura, dvinteda in dal teimp patria dal turtlein, dal zampoun, dal lambrà³sch e dl’asઠbalsamich, terra di motori, cun ‘na catedrel patrimonio dell’umanita’, mèdra ed Tassoni, Ferrari, Pavarotti e Pighi, a-v salut tà³tt quant in masa.

A-v dirò che incà´, rivand chè in piaza, a m-è gnà» subà©t al magoun. A cherdiva ed và dder la nostra Ghirlandèina desvistida, dato che i s’avìven imprumà©ss che in dà» an i l’avreven sistemèda, e invece a l’ho catèda cun ancà rra adòs al camisòt, che tra l’altro l’avrev anch bisà gn ed ‘na trata sò ed bughèda.

Ma a-n và³i tachèr cun dla polemica, và©st che st’an a sun ed boun umor perchè la mઠsocietè, la Societè dal Sandroun la cumpà©s 140 an. Difati l’è stઠin dal 1870 che per la prà©mma volta al buratinèr Giulio Preti, detto Già³li, al trasfurmà© Sandroun da buratèin in un Sandroun in chèrna e òs. Al rivà© propria chè, in Piaza Granda, desgnand da Cà³rs Vitòri sovra un car da cuntadein tirèe da quater bà´ chi à©ren ‘na meravia, dai bà´ a sà m passèe ai cavai, e po’ speram ed fermeres chè….

Dounca Mudnà©s cum’andamia?

A-v cat bein….bein, a-s fa per dir. A gh’av஠‘na cà©ra ch’a parà® apeina gnà» fà³ra da ‘na lezioun ed filosofia….. ‘Na mèza via tra l’ultem sà nn e ‘na not pasèda col mèl di deint. Sò col morel !!! A-n-n’avà® sintà® che la crisi l’è finida. Basta economie, basta vacche magre, l’è ora ed turner a spà nder. Piò a spindam piò l’economia la migliora, s-a migliora l’economia a torna al benèser, col benèser i quatrein da purter in banca, acsè la banca la si torna a rustir e a sà m da capo ‘n ‘ètra volta.

Eh no !!! …. Stavolta i se sbaglien i sgnor banchà©r. Al paiòun i-m l’han bèle brusèe ‘na volta. Adèsa i mઠsold a-i tegn lughèe dove a m’ha insgnèe mઠpèder, in un sacà tt ed plastica sà tta l’aldamèr, o in dal tamaraz in mèz al fòi ed panocia. I faran fadiga a crà¡sser, ma almeno lè i-n calen brisa. A-v dirò che st’an a sun stè dimandi indecis se gnir a Mòdna cun la caròza, perchè Erio, al noster caval, dòp la secanda rotanda al dà  de stamegh, ch’a-n n-è brisa un bel vader, per quast a-i-aviva pinsèe ed cumprer ‘n’avtomobil e dato che mè, a-m intand ed sumèr ma brisa ed mutor a-i-ho dmandèe un cunsà©li a un mઠamigh ed Rama che da soquant an al gh’ha ‘na Escort e al dis ch’la va benissim e ch’l’agh dà  tanti sudisfazioun, ma al modèl a-n piasiva brisa a la Pulonia, acsè a-i-ho lasèe perder. A-m srà©v anch piasà» gnir in ciclo per via che ormai a Modna a gh’avam piò ciclabil che strèdi, ma da quand, con un prinzepi d’infarto per via dal sforz, a sun armès a metè dal ponte ciclopedonale ch-i han fat in via Emilia Est, a gh’ho rinuncèe. E po’ col biciclat a gh’è seimper al solit problema: qual ch’a-t tà¡ca ed turnèr a cà  a pàª.

SGORGHIGUELO: Guerda popà  che s-tè và´ ch’i-n t-la cà³chen menga, bisà¡gna t-la matt in dla gabia chi han fat a la stazioun granda.

SANDRONE: ‘Na gabia per al biciclat? Ma gnanch ed quisti! L’à©ra mei che la gabia i l’ avà©ssen fata per chi li ruba. Ma l’important l’è che in ‘na manà©ra o in cl’ètra a sà mma chè.

Mudnà©s, prà©ma ed tà³tt, lasèm mander un salut a Giorgio ch’l’è stè confermèe sendech per la secanda volta. Va bein ch’al gh’è saltè fora per al ratt ed la scoffia, ma se i Mudnà©s i l’han vlà» ancà rra come rezdor, avrà  dir che quel ed boun al-l’avrà  pur fat.

PULONIA: Lasa perder Sandroun a-n girer al curtèl in dla frida! Dimandi i disen ch-l’ava vint perchè i Mudnà©s i eren distrat….Figuret che in cal period lè per T.V., “all’isola dei famosi”, a gh’à©ra Lussuria in nominesion, sèt tè csa gh’interesseva ai Zemian degl’ elezioun dal sendech? E po’ mè a dà©gh ch’l’è ora ed cambier. A Mòdna i teimp i en madur per un èter sendech dà nna. Più spazio alle quote rosa!! Mè ve’ a-gh l’avrev in meint à³nna cun pochi stori ch-l’andrev propria bein per tgnir in riga chi bઠmuscardein dal cunsà©li comunel. L’è granda come Brunetta, la gh’ha la stassa grinta, l’a-s’ciama Maria e al cugnam al fa rà©ma cun Carafoli…..

SANDRONE: Va bein…. va bein, tès mò adesa che t-è det la tà´. Ogni modo, Pulonia, qual ch’a counta, am o dà nna ch’al sia, al sendech bisà gna ch’al peinsa a Mòdna come ‘na zitèe avà©rta all’Europa e brisa considererla come s’la gh’avà©ssa ancara d’intorna la mura. Sicura Zemian che in dla corsa all’Europa a-i-avà m pà©rs del bèli ucasioun. Nueter a fam i lavor, chi èter i si cà³chen e i porten in tà³tt al mand. Chè a Mòdna a fam un persà³tt speciel, ma in gir a-s descar sà³l ed qual ed Perma. A fam un furmà i grana d’alchères i sbafi, ma in dal mand i cgnassen sà³l al Parmigiano Reggiano. L’asઠa-s l’ha cuchèe Spilambert, i turtlein Castelfranc, e al zampoun Castelnov, acsè a nuèter mudnà©s a s’è armes la paternitèe ed gninta.

SGORGHIGUELO: A prà©ven esporter la panèda e i pà m còt.

SANDRONE: Ma d’altronde csa vliv pretander da ‘na zitઠch’la lasa scanzler al nam ed Fini, per fer post a di fast-food e a di kebab. E po’al deint a m’a-l voi caver dal tà³tt. ‘Na volta Mòdna l’era famosa anch per la fà©ra d’avril. In di ultem an i gh’han cambièe nam… Una signora fiera, fior di fiera, ma le seimper qualla! Mobil, trator, murtadela e zavai. Sgnor dirigeint, va bein penser al corsi di cavai, ch’l’è seimper ‘na tradizioun mudnà©sa, ma l’è ora che la nostra fà©ra la torna ai vecchi splendori, a quand la geint la gniva da tà³tt’ Italia per vaderla anch s’a-s paghèva al bigliatt. Mè a degh ch-la vol rilanceda! A-n vrev mai ch-la fà©ssa la fin dal merchèe dal lonedè che ed mudnà©s a gh-è armes sà³l Piaza d’Erem.

Zemian, a-i-ho vest in dal giornel che la nostra zitè l’è ai prà©m post in Italia per la raccolta differenzieda. Difati i noster ministrador i-en tà³tt impgnèe nell’operazione recupero. I volen recuperer le ex fonderie (e dop vintiott an a srà©v anch ora), recuperer al Sest Campel, l’ex AMCM, Sant’Agustein e “la pèlta” per fer dvinter Mòdna, disni lor, ‘na zitèe dal richiamo turistico internazionale. Per adès a gh’avam sà³l al noster bel dòm che, anch s-l’è seimper in terapia intensiva, a-gh la chèva a purter da tà³tt al mand di mièra ed turesta chi vinen chè a la rizerca di noster caplavor e d’un post dove ander a spà nder aqua.

SGORGHIGUELO: Popà  cal problema lè l’è bele risolt. Adesa a Mòdna a gh’avam al cèso piò grand d’Italia: …Piaza Mateoti !!!! E s’i-n se sgagen menga a sistemarla, Piaza Mazini la fa la stassa fin.

SANDRONE: Guerda che per piaza Mazini a gh’è bele tà³tt prount. Disègn, proget e autorizazioun: ach cala sà³l i sold!! I disen che per el cà ss ed la Comuna la srev ‘na fà ta “Botta”.Ma bòta o brisa bòta, chèr i mઠministrador,bisà gna ch’a catedi ‘na soluzioun.El piazi dal ceinter al volen sistemedi, e a la svelta….quant’an è ch’a v’a-l degh ! A gh’l avà® pà³r caveda in dà» e dà» quater a liberer piaza 20 da chi bròtt casòt negher ch-i feven tanta bulatta…Mè quand a-i-ho vest ch-i tacheven al sgà mber a-m sun dà©tt: ” Ma ve’ che Mòdna l’è adrèe ch’la prepara l’alternativa alle Botteghe Oscure “. E a proposit, a m’arcmand, s’avà® da fer di bus, guardèe bein prà©ma che satt-tèra a-n n’e-gh sia di òs o ‘na quelch tamba cun soquant parletein, che ormai a-n savam piò dove mattri,…perchà© lor là …i fan prest a fermer i lavor, cum’è capitèe al Novi Sad, e adìo barà ca.

SANDRONE: V’è-l piasà» anch a ueter al conzert fat chè in Piaza Granda in ricord ed Pavarot. La Pulonia la s’à©ra comòsa quand l’ha sinti la và³s registreda ed Luciano dir a tà´tt al mand ch-l’era orgoglios d’ eser un mudnà©s e d’aver in dal cà³r la Ghirlandèina. Acsè bisà gna ch’a sà mma!! Orgoglios d’à©ser nઠchè, fort del nostri tradizioun, e col rà is bein piantedi in ‘sta nostra tèra….. seinza tant cuncoun e indecisioun. Dio a-t bendà©ssa Lucianone! Tà© srઠseimper la nostra bandà©ra!!! A-v dà©v dir ch’a m-è anch piasù dimandi la festa fata per l’inaugurazion ed Piaza 29 settembre lè da Porta Bulà gna in duv-a gh’era ‘na volta al bar Italia. Po’ i Mudnà©s i s’à©n catèe tà³tt in Piaza Granda a balèr e cantèr cun qual chi ciameven “al principe”. Mè a m’arcord chi à©ren famos i ragaz dal Bar Italia anch se in cal grà³pp lè di cuntadein a gh n’era poch. ‘Na gran bela festa, pchઠche per organizerla a gh sia vlà» un oriundo desgnà» da Castelnov. Sicura che quà® ed la toponomastica i gh’han seimper ‘na bèla fantasia.

Mudnà©s cum ‘andamia cun la viabilitèe? Adès, tra rotandi, punt, satt pà ss, e bisaboghi, a girer per Mòdna a gh vol al navigatore satellitare. Tà³tt i dà© a gh’è del nuvitàª. A-m dà  in fin l’idea che gli addetti al trafich invece ed durmir, a la nòt i peinsen come fer tribuler i Zemian a la mateina. Al problema gros i gh-l’han anch quà® chi vinen a lavurer da fà³ra Mòdna, specialment da Nunantla e da Castelfranc. Per marcher al cartlein a òt or bisà gna chi partesen da cà  a sઠe mez. Beh … ma è-la già³sta ? A-n descuram po’ del stredi strichèdi sò per fer post al ciclabil e al cantà©r avà©rt in via Gobetti, che per ander da la Stazioun Picola in dal Muran, de-dlà  da la ferovia, bisà gna tà³r un dè ed ferie.

PULONIA: Scolta Sandroun, possibil ch’ a-n-gh sia menga un responsabil ed tà³tt ste mapèl ?

SANDRONE: Sitta Pulonia… descar pian. T’a-l sઠch’a-n va menga bein fer di nam. E po’ propria ed qual lè, che quand al s’imbrega al fa di stà³ss ch-a trà¡ma al palaz comunel. I disen ch-al cmanda piò lò che al sendech.

PULONIA: A-i-ho capà® … è-l cal bel umà tt ch’l’è seimper in dal giornel… qual ch’i ciamen il ” George Clooney ” della pianura Padana? Dio s’a-m piasrev à©ser la sà´ Elisabetta.

SANDRONE: Dagh un tai Pulonia, te-n seint ch’a sun adrઠa descarer ed lavor sà©ri? Dounca ch’s’er’ i-a adrઠa dir? Ah sè… viabilitઠe parchagg. Mè a spà©r che i noster ministrador i l’aven capida che i Mudnà©s i volen un parchagg sà tta a la Ghirlandèina. L’è inutil ch-i zerchen de strulgher degli alternativi, nelle zone, disni lor, limitrofe. A viver, l’ha da à©ser al noster centro storico. Guardઠsà³l i ultem dà» cinema multisala ch-i han fat: un, a la Saca dove a gh’era el graspi e cl’à©ter là  in fanda, dal Polo Leonardo: i sran anch bઠma i-en tant descomed!

SGORGHIGUELO: Guerda popà  che qual dal Villaggio Giardino a-n n’à© menga un cinema, l’è la cà©sa nova dal Redentore.

PULONIA: ‘Na cà©sa quala lè…. a-n gh’è piò religioun….

SGORGHIGUELO: E po’, seimper a proposit ed parchagg, mè a degh che i vigil bisà gna chi controlen de piò i permass di invalid: secand mà© agh-n-è ‘na mà³cia chi fan i scanta-caion.

SANDRONE: Intant descar a mod perchè i-n s’ciamen menga piò invalid, ma i-s’ ciamen diversamente abili.

SGORGHIGUELO: Diversamente abili? Csa vol po’ dir?

SANDRONE: Dio, cuma posia fer per feret capir … vadet, tè ad esempi, tà©-n n’è menga un caioun, t-è un diversamente fùreb… è-t capà® adesa ? A voi anch dir dà´ paròl sulla criminalitàª. Ma stavolta menga countra le nostre forze dell’ordine, ch’i gh la mà ten tà³tta per arsaner la frida, a li voi dir a chi delinqueint chi gh’han al curag’ ed ruber chi dà» sold mà©ss da ‘na pert da ‘na vcina o de straper la bursà ta a ‘na dà nna ch’la va a fer la spesa… mè a lelor, ch’i-s-la tòsen sovratà³tt cun i anzian, a-gh degh ‘’ vergugnèv, boun da gnint ‘’!! A-n voi gnanch saver da che pèrt dal mand a desgnà® o s-a sà® nustrà n: la vergagna la-n n’è ed nisòna raza, l’è vergagna e basta!!. A voi anch der un cunsà©lli a tà³tt i anzian: “S’i-v vinen a suner al campanein e i-v disen che i à©n dl’Hera o dl’Enel a-n gh’avridi menga la porta perchè i à©n delinqueint ch’i-à©n gnà» per ruber. Quà® ed l’Hera o quà® dla lus i-n’han menga bisà gn ed gnir a cà  vostra….. di sold i v’i-n ruben bele abasta in dla bulatta!! Quand a peins che per aver un poch ed tranquilitઠi han infin pensઠed mà tter sò le ronde, l’è un lavor ch’a-n pos mà©nga digerir.

PULONIA: Eh… Ma csa srala….a-n t’arcordet piò. Anca tè da zoven t’andev in zerca “della ronda del piacere che nell’oscurità ….”

SANDRONE: Magari Pulonia el randi d’incà´ à©l fossen ed cal tip lè! Lasa perder dà nna, ch’i-n n’à©n lavor per tè. Dà©m piotost csa gh’è-t da diregh ‘st’an al tà´ amìghi?

PULONIA: Ragazà³li o sorelle d’Italia cuma i disen per televisioun, cuma stè-v? Cuma a vdà® mè a sun in forma smagliante, a-i-ho fat bein a der ameint al cunsà©li dl’Adele, cla mઠamiga vadva, ch-la g’ha anch la furtuna ed vinzer seimper a tombola. A-m sun inscrà©ta ad un corso di ballo chi fan in polisportiva. Quand Sandroun al-l’ha imparè al m’ha dett: ” chi invcà©ss, matà©ss….”ma mè al so ch’l’è cunteint d’aver in cà  Â‘na balareina. Nei balli di gruppo a-n gh’ho brisa tant ghèrb, ma nel tango argentino, quand al mà©ster al m’ha branchèe per la và©tta, a-m sun sintida un sgrisor in dla scheina come quand al mઠAlessandro l’è gnà» ambrà³s in cà  la prà©ma volta! L’è inutil ster lè a cuncuner tra al là©s e al frost, bisà gna deres ‘na mòssa; perchè s-l’è vera qual chi disen per T.V. che la và©ta la s’è slungheda e ch’a-s pol ariver a zeint an, mè a-i-ho apeina tachèe la secanda gioventù

SANDRONE: Ch’a srev po’ come dir la prà©ma vciaia…..

SGORGHIGUELO: Basta ciacarer ed ròba vècia!! Descuram ed ròba moderna….. A voi saluter tà³tt i mઠamigh ch’a gh’ho su facebook. A-gh n’ho ‘na mà³cia ch’i -m screven da tà³tt al mand. Sta mò da và dder ch’l’è la volta bouna ch’a cat l’ambrà³sa. Sà³l che quand el ragazoli el guerden al mઠprofil, el capesen subett chi l’è mઠpèder, e i-m molen a la guaza.

Ve’ Popà , per al tà´ complean, vest che è-t fe zeintquarant’an, a-t voi fer un regal speciel: a-t voi regaler al Mòdna!!!!

Mઠdi sold a-gh n’ho poch, come dal rest tà³tt chi eter chi han tentèe ed cumprerel, ma se ad Amadei a gh’a-l pegh in treintasà© rati a tasso zero, cun ‘na cuveda ed cunei, ‘na vinteina d’à³v e ‘na sbaruzeda ed ledà m ed cal boun, secand mè, vest l’aria ch’a tira, a cumbinam. A-n srà  brisa un gran chè ma almeno cun un zabaioun a la mateina e ‘na cazadà³ra a la sira i noster canarein is mantinen in forma.A voi anch saluter al mઠamigh Skumachèr che, dop tant’an al s’è stufèe ed ciacarer in talian, l’ha mulèe la Ferari, e l’è turnèe a còrrer in Germania…..Ciao Schumi, grazie ed tà³tt! A m’arcmand quand t-è in Mercedes a-n te vultèr menga indràª, perchè da st’an il tuo passato l’avrai davanti!!! E per ultem a voi dir quel a tà³tt i zoven ch’i-à©n chè in Piaza: ragaz turnèe a descarer in dialà tt, a-n ve vergugnedi menga! Al dialà tt l’è la nostra “lingua madre” e cum-a dis al proverbi: “di mamma ce n-è una sola”!!!!

SANDRONE: Tè-m fe stravà dder!! Dà©m piotost,Sgurgheghel, cuma vet a scola? Cuma-t cà tet cun tà³tt chi ragazà´ chi vinen d-ed via e i-n san brisa descarer l’italian?Gh’la chevet a feret capir quand à©-t ciacar?

SGORGHIGUELO: A dir la veritèe a-i-ho fat un poch ed fadiga a imparer a descarer in arabo,ma adès ch’a-m sun integrèe i-m capessen benissim.

SANDRONE: Meno mèl….

PULONIA: Dai mo’ Sandroun ch’l’è ora ch’andà ma vers cà ….. a g’ho ancà ra i fat da fer. A-n gh’ho menga la colf ve’ mè.

SANDRONE: La colpa l’è tà´, l’è tant ch-a-t-dà©gh ed torla.

PULONIA: Csa vot, a-i-ho pensèe che s’aspetam ancà rra un an o dà» al post ed la colf a turam la badante

SANDRONE: Ecco, quala l’a-m piasrev de piò

PULONIA: L’a-t piasrev de piò per fer po’ la fin ed chi mèz umà tt che quand i gh-l’han per cà  i ciapen “la scoffia” perchè, disni lor, l’amore non ha età . Ma fam un piaser, a-s srev mà©i che le lor i pensà©sen a cambières’ al pannolone, eterchè.

SANDRONE: Guerda Pulonia che i vcià tt d’incà´ con gli aiutini i fan i miracol. Tè, per esempi, la tà´t la pillola del giorno dopo?

PULONIA: Mò csa vot ch-a tà³ga la pilola del giorno dopo, s’a-n suced gninta al gioren prà©ma?

SANDRONE: Dai,dai ch-a s’inaviam

SGORGHIGUELO: Bein ma Popà  vot ander via seinza dir gninta al nov cmandant del “Gà fi”?

SANDRONE: L’è vera! Ma csa vot, l’è apeina arivèe e mè al cgnà ss poch. I m’han dà©tt ch’a-l desvin da ‘na zitè piò cina dla nostra e chè, a-s trova un poch spaesèe…. al trafich, el rotatori…. pensèe ch’a-s fa seimper purter in gir da un quelchidùn perchè a-l perd l’orientameint e a-n savrev piò turner in ufezi…

SGORGHIGUELO: A mà© a-m va bein, sà³l ch-al faga fer meno multi che cl’èter perchà©, vadel sgnor cmandant, la multa l-è come al cafè: un a-t tin desdèe, ma trop i fan mel.

SANDRONE: Basta, dagh un tai ch’l’è ora ch’a tulama al distureb. Prà©mma però a voi saluter al noster vaschev Benito che, anch s-al pèr ancà rra un zuvnott, l’ha pensઠd’ander in pensioun dop quesi 14 an ch’l’ha fat al pastor a Mòdna. Grazie Eceleinza, grazie anch a nam delle sue pecorelle che, anch se un poch smaridi e un poch latitanti, à©gli han seimper San Zemian in dal cor.A dam al benvenuto al sà´ succesor,mons.Lanfranchi, che anca lò, da boun emilian al savrà  ed sicur guider cun fermazza la cà©sa mudnà©sa.Boun lavor a l’auguram anch al nov prefett,Dutor Basile. Adès bisà gna propria ch’andama da boun. Arvà dres Mudnà©s e avidi fiducia perchè al mand a-n n’è po’ acsè brà³tt come i giornà©e e la televisioun i volen feres cradder: in gir a gh’è ancara tanta breva geint che in chès ed bisà gn i-en prount a derev ‘na man.

L’important l’è ch’a stedi luntan dai debit, dal sesso modificato e dai mutui in banca. E come seimper tgniv strà©ch a la piopa ch-l’è po’ cla piopa elta e sacca pianteda in dl’umbrà©ghel ed Mòdna e ch-la s’ciama: Ghirlandèina!!!!

5 risposte

  1. Si potrebbe organizzare una cosina così, tutte le volte che posto qualcosa in dialetto, chi vuole la traduzione offre un obolo a GM solidale e io traduco…. il mio contributo è ovviamente la traduzione.

Lascia un commento

altri post della categoria

[wpuf_form id="14284"]