SANDRONE. Zemià  n dal garà ³ll èd Mòdna e Zemià  n ch’a sà ® nà ª dedlà  da la tangenzièl o dedzà  da cla nà ³va strèda ch’i cià  men…. complanare… Mudnà ©s a denominazione di origine controllata ch’a gà ® “turtlèin” e mudnà ©s un pà ³ch arià ³s che invèci a gà ® “tortelèin”, a v’salùt tà ³tt quant in masa. Anch st’an, a sun gnà » dal Bà ³sch à ©d Satta, cun mà ª muià ©ra Pulà ³nia e mà ª fià ³l Sgurghà ©ghel, per descà  rrer và ³sch, cum’è tradiziòun da tant an, in ucasià ³un dal Giuvidè Gras. Stavòlta, perà ³, a à ©ser sincà ©r, a gh iva prà ³pia pavùra che Barbulèin, al sà ©ndech, per via à ©d l’aria ch’a tira in Cumùna, al s’fà ©ssa paghèr la Tosà  p per l’ucupaziòun dal balcòun…
SGORGHIGUELO. Mà ©ssa bèin ch’a-n l’ha brisa dà ª in afà ©tt o adiritùra vindà »…
SANDRONE. A-n gh à ©ra mà ©nga da maravières, dato che Mà ³dna la gh ha à ©l tarà ©ffi cumunèli pià ³ èlti d’Italia. Mo’ per fà ³rza, a dà ©gh… I dà ©ven paghà ©r i archità  tt pià ³ chèr dal mand! E per a-n sbaglières, i van a tà ³ri tà ³tt a l’èster. Un sguìzzer cà ³me Huslèr pà ©r desfèr al trà  fich, un canadà ©s cà ³me Gèrri pà ©r tirèr sà ³ dà ´ gru davanti a l’usdèl à ©d Sant Agustèin…, che per fortùna i à ©n gnà » a mà ©no i sà ³ld…, e un èter tognà  ro, Krièr, per arfèr la ghà ©gna a pià  za Mateà ³ti…
SGORGHIGUELO. Ma gh à ©r-el mà ©nga un geometro dla Saca ch’al custà ©ssa mà ©no e al fà ©ssa quèl à ©d mà ©i? Pà ©r al nà ³v usdèl à ©d Bazvèra, ad esèimpi, la Cumùna l’ha fat tà ³tt in ca… SANDRONE. E a s’và ¡d anch… I al cià  men nà ³v cl’usdèl lè? Ma sà © i n’han tachà ª a descà  rrer in dal ‘69! L’è già  vec’ ancà  rra prà ©ma d’à ©ser finà ®. Mè a-m dmand po’ perchè i à ©n ancà  rra adrà ª a tirèr sà ³ di mur al Policlìnich? Ormà  i, cà ³me per zà ©rt barbunzèin, a-n s’capà ©ss pià ³ quall l’è al davà  nti e quall l’è al dedrà ª…
PULONIA. A sà ® sèimper quà ®, dà ´ bà  cchi santi, bòun sà ³l à ©d critichèr. Ma pensà ª, piotòst, a tà ³tt i cantà ©r chi han avà ©rt a Mòdna e in di dintà ³ren…
SANDRONE. à ‰t gh è ragiòun, Pulònia. I cantà ©r, per avrìri i và ©ren, ma purtrà ³p i-n n’i sèren mai… Guarde i lavà ³r a San Catèld, pà ©r esèimpi. A fà ³rza d’aspetèr, la gèint l’ha fat in tèimp a murir. E vlà  mm-i-a parlèr à ©d parcà  gg’? Quant è ch’i s’prumà  tten ch’i costruìran indà ³ve a gh è l’Odeon e l’Adriano? Al fà ³i l’ha scrà ©tt che i parcà  gg’ i crà  ssen. Sè, ma finà ³ra i à ©n chersà » sà ³1 in di prà ©zi… Adèsa, per lasèr l’avtùra in piaza Rà  ma a gh vòl ‘na bà  tta d’òli. O andà ª in cèinter a à ³ngia o a fà ª un mutuo. A gli è bèie dà ©l banchi che invèci di interèsi sà ³vra ai còunt corèint i dan dei buoni premi per parchegèr in di vià « dal Parco… E po’ i stan a litighèr per i “gratta e sosta”?… A srà ©v mà ©i ch’i s’gratà ©ssen quèl èter…
PULONIA. E intà  nt ch’i mudnà ©s aspetèven che finalmèint i s decidà ©ssen a fèr un bus in pià  za Mateòti per nascà  ndreg à ©l mà  chini, ha fat in tèimp ad arivèr la murìa di cìnema, cà ³me quà  lla dà ©l galèini in campà  gna. E a-i-ho savà » ch’i han srà ª anch l’Olimpia e al Principe…
SGORGHIGUELO. Mama, però, adès a gh è à ©l multisale, indà ³ve a s’pà ³l và  der dà » o trà ® film a la và ³lta…
SANDRONE. Tà ³tt insà ¡m? A gh dà ©v gnir ‘na bèla cunfusià ³un…
PULONIA. Tès, valà  , che mè invèci a-m cavarà ³ finalmèint la và ³ia à ©d và ¡der in un cà ³lp sà ³l “Via col vento”, “Pretti voman” e “Titanìc”… E stà  pà ³r sicùr ch’a-n farà ³ brìsa dla cunfusià ³un.
SANDRONE. A propà ³sit à ©d cunfusiòun, Zemìam, gh i-v capà ® quèl in dal bilà  nc’ à ©d Meta? Per mè, a l’ho dà ©tt subà ©t quand l’è nèda, v’arcurdè-v?, n’aziènda ch la s’cià  ma Metà ª la-n pà ³l brìsa avà ©r ‘na gran furtùna’…
SGORGHIGUELO. Perà ³, sti descà ³rs a propòsit à ©d Meta… che bà ³rsa…
SANDRONE. Fam bèin al piasà ©r, Sgurghà ©ghel, de-n tuchèr brìsa cal tast lè. Adèsa ch’a s’è dimezà ª al valà ³r dal sà ³ presidèint, Meta l’a-n cata piò nisùn ch’al và ³ia ris’cèr a entrèr in bà ³rsa sà ©gh… E và ©st ch’a sam in tà ©ma, cus in gi-v dia và ©ndita dà ©gli aziòun dl’Autobrennero? Mè a sarò anch un caiòun, ma pà ©r mè Barbulèin l’ha fat sà ³l bèin. Là  sa pà ³r che a Rà  zz i dà ©ghen che là ³r, vindà  ndl-i, i han guadagne al dà  ppi. Là ³r però, i-n gli han mà ©nga la nòstra necesità ª à ©d fèr quadrèr al bilanc’ cumunèl. A Rà  zz, infà  ti, à ©d quadrà ª a gh èanch al bilanc’… Intà  nt, cun i sòld che la Cumùna la s’è mà ©ssa in bisà  ca…
SGORGHIGUELO. S’in tà  cca un po’ pròun anch a nuèter?
SANDRONE. Tès, galbà ©der, ch’a pà ©rd al fu dai descà ³rs. Dòunca, a giva che cun ch sòld lè a srà  finalmèint pusìbil tgnir adrà ª al nòstri strèd, èter che a quà  lla ch’i fan i tognà  ro quand i vìnen a Mòdna. Pensà ª al cavalcavìa dla Nonantolà  na da arfèr… a la Tangenzièl ch’la pèr già  un culèin da bròd. Pensà ª al rotatòri ch’i duvrà  n fèr in via Emilia e in dia Vignolà ©se, s’i-n và ³len che per andèr al Punt à ©d Sant Ambrà ³s o a Sant Almès a s’faga prà ©ma a nud in Panèra… I à ©n tà ³tt lavà ³r da fèr, chi custarà  n ‘na mà ³ccia à ©d sòld. O Barbulèin, già  ch’al gh à ©ra, al vindìva anch al Dòm, opùre al dèva n’ètra ritochèda a l’Ici…
PULONIA. Mo’ cuma fèv-el, che da chè a un an a s’va a vutèr? I-v và ©st, dà  nni, che i candidà ª i han bèle tachà ª la propagà  nda eletorèl? L’ùnich ch’l’è tranquà ©ll l’è al sà ©ndech, perchè a-n gh n’ha brisa bisègn. Lò, infà  ti, l’è bèle drà ª a studièr à ©l là ©ngui per al prà ³sim incà  rich…
SGORGHIGUELO. Ma dà ©v-el studièr al bà ©lga per andèr a Bruxello o al romanesco per andèr a Montcitòri?
SANDRONE. O in Belgio o a Rà  ma, sà ³l ch’i gh dà  ghen ai dà »… A propòsit à ©d Rà  ma… A cà ³rr và ³s, monsignòr arzivà  schev, che prèst al lasa Mòdna. A-s despiasrà ©v a tà ³tt, perchà © l’è un gran galantà  m e la zità ª la gh và ³l bèin. Ecelèinza, volà ©-l andèr a Rà  ma anca là ³ per fèr la bà  lia al sà ©ndech? Al bèda ch’a curà ® pà ©r dà ´ squèdri divà ©rsi…
SGORGHIGUELO. Vè, popà  , al sèt che i disèn che Barbulèin oramà  i al va in gir cun un cartèl drà ª da la schèina indà ³ve a gh è scrà ©tt: “Sindaco scadente, da consumarsi entro il maggio 2004”…
SANDRONE. Cià  mel “scadente” tè… L’è ste bòun à ©d và  nder l’usdèl à ©d Sant Agustèin ai presidèint dla Provincia. A’ s’và  d che Patuzzi, un n’èter scadente, a s’và ³1 tgnir bòun l’Ulìv. Insà  mma, al zà ©rca un biglià  tt per Rà  ma anca lò. Prà ©ma l’ha litighà ª cun al sà ©ndegh per gli aziòun dl’Autobrennero e po’ al gh ha fat ciapèr ‘na bèrca à ©d sòld…
SGORGHIGUELO. Cla bèrca lè, infà  ti, a gh è già  chi dis ch’la s’prà ©v ciamèr “Mascalzone modenese”…
PULONIA. A propà ³sit à ©d campagna eletorèl, cus’in gi-v, dà  nni, à ©d cal bèl pèz à ©d marcantà  nni dà  l vice à ©d Barbulèin?… Dio, s’l’è togo!… Pensà ª che à ˆnio Cotafà  vi l’è adrà ª ch’al stà ³dia da sà ©ndech bèle da un an. E pà ©r fèr carèra in Cumùna, ai s’è mà ©ss anch a fèr concorèinza a Pippo Baudo. Al canta e al presèinta dà ©l sfilèdi à ©d moda…
SGORGHIGUELO. A la pà ©z, al s’è catà ª un lavà ³r nà ³v. Se tra un an, a fòrza à ©d girotà  nd, la Margarà ©tta l’à ©ssa da dvintèr pasa…
SANDRONE. Sà ©… pasa, sò in muntà  gna, per aiutèr a dvintèr sà ©ndech à ©d Mòdna Santagata, i han adiritùra cambià ª al nà  m d’un paà ©s. A srà ©v mà ©i, piotòst, che i nòster ministradà ³r, in và ©sta dà ©gli eleziòun, i dessà ©n un bèl tai al tarà ©ffi. Al rà ³sch i s’al pòrten via a pà ©s d’or. Squèsi squèsi, a m’è gnà » và ³ia à ©d sintìr s’i m’dan di sòld là ³r a purtèrghel fin deìnter a l’incenenidà ³r à ©d la Bà ©rtla.
SGORGHIGUELO. Oh, perà ³, i han fat anch di bà ª lavà ³r. Ad esèimpi i foto-rèd, i semà  for ch’i t’fan la foto s’à ©t pas cun al rass…
SANDRONE. Quast l’è quall ch’al dis ai nà ³v cmandà  nt dà ©l gafi, Leonèli…
PULONIA. Bòun qual lè… I dìsen che granèda nà ³va la spaza bèin la cà  ? Lelò, per ora, invèci, l’ha sà ³l spazà ª à ©l bisà  ch di mudnà ©s a forza à ©d mult… Ma quà  l à ©d prà ©mma, Famigli, duv à ©l andà ª?
SANDRONE. I l’han mandà ª a fèr dal dan a Turèin. Per via di foto-rèd, invèci, un mà ª amìgh caruzèr al m’ha zurà ª che i bà ³cc’ i à ©n aumentà ª. Adèsa ch’i san in du’i à ©n, pèr gnir bèin in dla foto, i à ¡m i s’fà ©rmen à ©d cà ³lp a petnères e à ©l dà  nni a piturèrs i là  ber.
SGORGHIGUELO. Daimò, popà  , a m’là  set descà  rrer un pòch dal Mòdna? A-i-avìva decìs à ©d mattèrm a studièr à ©l lèngui, perchà © i mà ª amigh ultrà  i gìven che De Biasi al s’purtèva in Europa. Ma se i canarèin i van avà  nti acsè, a gh ho pavùra che in Europa i gh van, ma a zughèr cun al San Marèin… Comunque, popolo à ©d fede zala e blò, sà  bet tà ³tt al Tardini, per gratèr qui dal parmigian e cal “straodinèrio” à ©d Sacchi… Chi non salta Tosi è, chi non salta Tosi è, chi non salta Tosi è… St’an, po’, a và ³i anch andèr finalmèint a và ¡der un gran premi à ©d formula uno. Sè, perchè, dato che al Berlusca, per risòlver la crisi à ©d la Fiat, l’ha propòst a Luca di Monteprezzemolo à ©d ciamèrla Ferrari, a sun pròpia curià ³s à ©d capìr cum’al farà  Scumachèr a vìnzer guidà  nd ‘na Panda’…
SANDRONE. A-n tà © srà  mà ©nga gnà » al virus dla caiunìsma? Piotòst, st’ètra vòlta che al Mà ³dna al zòga in notùrna, arcòrdet bèin à ©d purtèrt adrà ª da cà  Â‘na candà ©la’. A¬n sà © sa mai… Quand a s’è smurzà ª i fanà ª al Brà  ia, i dirigèint i han dà ©tt ch’l’è stà ª un incidèint,… invà ©ci l’è stà ª Meta ch’l’ha taià ª i fil dla lus perchà © al Mòdna al vliva paghèr la bulà  tta dà  ndegh in cambi un zugadà ³r…
PULONIA. Vè, Sandròun, bèda ch’a và ³i descà  rrer un pòch anca mè cun stèl bèli dà  nn ch’a gh è incà ´ in pià  za… Ragazà ³li, cus’in gi-v dl’aumèint di prà ©zi pà ©r via dl’euro? A-n pòs piò gnanch fèr la crasta sà ³vra la spà ©sa a Sandròun, pà ©r via che la crasta i l’han bèle fata mà ©gh i budghèr.
SGORGHIGUELO. Mama, bèda ch’i s’cià  men arrotondamenti…
PULONIA. Tès, senò a t’arotà  nd mè la zà ³cca a fòrza à ©d scupazòun. Ragazà ³li, st’èt’r an, partecipà  mm-i-a anch nuètri al cuncà ³rs per dvintèr ‘veline’? Mè a gli vlìva andèr, po’ Sandròun al m’ha scmintà ® quand al m’ha dà ©tt che mà ©gh, a pà ©s, i risparmièven un bèl pà ³ch: in paglièven à ³na e i s’in catèven trà ª. Ma lasà  mla lè. Piotòst, v’è-l piasà » Gianni Morandi? Mè a-n n’ho brisa capà ® perchà © i han fat tà ³tta cla fà ©ra quand al s’è presentà ª in patà  ia. A mè a-n m’ha fat nà © chèld nà © fradd. Mè, purtròp, a và  der un Sandròun in mudà  nt a gh sun bèle abituèda…
SANDRONE. Tès mo’, Pulònia che t’è descà ³rs anch à ©d tròp pà ©r i mà ª gà ³st. Vuètri dà  nn, piotòst, a sà ® furtunèdi e a-v duvrà ©vvi basèr i gà  mmet. A murà ® dòp à ©d nuèter e andà ª in pensiòun prà ©mma… A duvrà ©vv à ©ser al cuntrà  ri, mè a dà ©gh! Ma propòsit à ©d furtùna, mudnà ©s, a-m pèr che a Mòdna a sà  m dimà  ndi in astinèinza à ©d cul. A la Lotèria à ©d Cap d’an, a-n n’ham vint gnà  nch un piè.
SGORGHIGUELO. Popà  , mo’ sà  mm-i-a prà ³pia sicùr che Barbulèin a-n n’à  bia vint un prà ©mi à ©d cunsolaziòun?
SANDRONE. Magà  ri, acsè, ai stumparà ©v un quèlch bus in di merciapè e al darà ©v un po’ pià ³ à ©d lus in di vià ª dal Parco, indà ³ve a-n s’gh và  d un’òrba gà  zza.
SGORGHIGUELO. Lè, ‘na vòlta, a fèr lus almà ©no a gh à ©ra à ©l luccioli, mo’ adèsa à ©l li han smarìdi quèsi tà ³tti. Per quall lè, in cumpèins, a gh è sèimper ‘na gran lus a la Brusèda’…
SANDRONE. A propòsit à ©d smarìr… Gà ® mo’ so, cuma la mità  m-i-a cun i extracomunità  ri? A-i-avà  m tachà ª dalla A: Algerèin, albanà ©s, africà  n. A-n sam arivà ª alla Z…
SGORGHIGUELO. Bèda, popà  , che a la Z a gh sam bèle arivà ª cun… i zà ©nghen.
SANDRONE. Sè, mo’ qui lè i gh han un sant protetà ³r in Cumùna.
SGORGHIGUELO. Mo’ chi à ©l? San Caldana?
SANDRONE. Ogni modo, dèv mo’ ‘na mòsa ch’a s’duvà  m sgagèr. Incà ´, à ©l gìren sà ³l à ©l caròzi cun la targa dispari e mè, invèci, a gh ho quà  lla pèra. Se à ©l gafi à ©i và ³len, i-m sequèstren al baròz cun al cavà  l e tà ³tt. Perquìndi, a-m piasrà ©v savà ©r un quèl. Un giuvidè a sun gnà » a Mòdna cun la tèrga pèra e a-i-ho ciapà ª la multa. Al giuvidè dòp, a-m sun fat furèb e a sun gnà » cun al baruzèin ed Sgurghà ©ghel ch’al gh ha la tèrga despèra… Bhè, mo’ i-n m’han dà ª la multa listà  ss… Ch’i gh capà ©ss quèl l’è brèv! A Galerà  ni e Tesà  uro, i dà » ascensà ³r ch’i han avà » ‘sta bèla pensèda da Prèmi Nobèl, a-m piasrèv dmandèregh, alà ³ra, cuma fal a regolères un mà ª camarà  nt ch’al gh ha la targa ch’la finà ©ss cun al zero…
SGORGHIGUELO. O al rotà  ma la vtùra o al gira listà  ss, cum’i fan po’ tà ³tt i mudnà ©s. Và ³-t ch’i spèten sèimper la nà ©va?
SANDRONE. Alà ³ra, andà  mm-i-a, che a-m dà ©v anch fermèr per n’esigèinza ìdrica… Cun l’abundà  nza à ©d cèso ch’a gh è in cèinter, a m’prà ©v anch capitèr quèl à ©d brà ³tt…
PULONIA. Vè, melnà  tt d’un spurcaciòun, bèda che, la pròsima vòlta ch’a gnam a Mòdna, a t’matt al pannolone…
SGORGHIGUELO. Ma alà ³ra, popà  , l’ex Diurèn à ©d piaza Mazìni cusal tìn’n-i srà ª da fèr? Da salèr? Sè-t, s’i l’avrà ©ssen, quant và ³t i ciaparà ©ven in Cumùna da quà ® dla prostata delichèda… e dai club di pensionà ª à ©d l’òca mòrta che tà ³tt i dè i fan la guèrdia al bar Molinari?
SANDRONE. à ˆt gli è prà ³pia ragià ³un. Dal rèst, a’l’ham dà ©tt già  mà ©ll vòlt, ma per gninta. Prà ©ma d’andèr via, perà ³, fèm dèr quèlch cunsà ©lli ai ministradà ³r dla Cumùna. Prà ©ma à ©d tà ³tt, tirà ª via da piaza Matèoti chi brà ³tt bancà  tt di turòun, dla porchètta e di balunzèin pin d’aria, ch’a pèr ch’a sia sèimper la Fèra à ©d Sant Antà ¡ni o quà  lla à ©d San Zemià  n. Secà  nd, decidìv a descuacèr o stumpèr al bus dla funtanèina dla bà ©ssa. Cunvinzìv che lè dal petrà ³li a-n gh n’è brisa. Tà ©rz, pèr slunghèr à ©l pà ©sti ciclabili, ch’a gli n’avà  m già  piò à ©d tà ³òt, smitìla pèr piasà ©r à ©d strichèr èl strèdi. A cuntintà ª i ciclà ©sta, ma a scuntintà ª po’ i automobilà ©sta,… ch à ©n anch de pià ³. Quèrt, dà ª ‘na controlèda al vièl atà  ch a San Pà ©der, indà ³ve a la dmà  nga a gh è la Fiera dell’Est. A gh è à ©d tà ³tt. à ‰t pà ´ catèr ‘na badante ma anch chi a t’tà  ia i cavà ®. E pà ©r ultèm, s’a vlà ® organizèr in piaza Rà ¡ma un bèl vegliòun pà ©r l’ultèm à ©d l’an, piotòst che ingagèr gli Almanegretta e i Negrita, che anch pà ©r via dl’òrba a-n n’i ha và ©st nisùn, ciamà ª bèin di cantà  nt e di sunadà ³r à ©d cà  nòstra. A Mòdna a¬n gh è à ©tra abundà  nza…
PULONIA. A propòsit d’abundà  nza. Ragazà ³li, v’interèsen¬li à ©l liquidazià ³un? A Mòdna à ©gli à ©n tachèdi da pòch. Beh, mè a v’pòs dèr con un scòunt ecezionèl ‘na vintèina d’à ³v frasch dl’an pasà ª…
SANDRONE. A-n tè preocupèr che a chi interèsi lè i gh han bèle pensà ª i budghèr ed zità ª. Tès mo’, che ormà  i l’è arivèda l’à ³ra d’ardùsers a cà  . Prà ©mma, perà ³, a v’arcà ³rd che al dà » à ©d mèrz a gh è la Festa di ragazà ´ in maschera al vec’ Palà  z dal Sport. Purtèi tà ³tt, ch’i s’divertirà  n. Per i grand, invà ©ci, martedè sira la Società ª dal Sandròun l’urganizarà  al vègliòun à ©d l’ùltem à ©d Camevèl al Mac Due. E sà  bet, dòp magnà ª, tgniv in mèint ch’a sun in gir in cèinter, cun la Pulònia e Sgurghà ©ghel. Adèsa, perà ³, a smà  tt à ©d parlèr à ©d la Società ª dal Sandrà ³un, senà ³ i acùsen anca mè di conflitto d’interessi. A v’salùt tà ³tt, sia quà ® ch’i han paghà ª à ©l tas, sia quà ® chi han fat la vècia cun al condono. E dèm a mèint: a-n litighèdi brisa per l’asà ª balsà  mich, ch’a v’fà ª cumpatìr. Ognùn al và  nda al sà ´, industrièl o tradizionèl. Per furtùna a gh è da guadagnèr pà ©r tà ³tt. E per ùltem, arcurdèv, che s’a zerchà ª di èter pòst in da piantèr gli antà  nni di celulèr per impestèr l’aria, a gh è sèimper l’aldamèr drà ª da cà  mia… Adèsa a vagli dabòun, ma prà ©mma, perà ³, a và ³i fèrev i avgà ³ri, tirà  nd al còl a un pistòun à ©d lambrà ³sch. Perchà © st’an, anch se in campà  gna è piovà » trà ³p, al vèin al fam sèimper bòun. Alegrìa!
PULONIA. Salùt!
SGORGHIGUELO. E anch un pòch à ©d sòld, chi-n fan mai mèl.
SANDRONE. E a m’arcmà  nd, mudnà ©s, stà ª ancà  rra de piò atachà ª a cia piòpa, èlta e slanzèda, piantèda in dl’umbrà ©ghel à ©d Mòdna, ch’la s’cià  ma Ghirlandèina.
