Sproloquio 2009

Sproloquio 2009

SANDRONE: Mudnes de-dzà  e de-dlà  da la mura s’cet come al lambrosch e generos come la nostra tèra ch’la sà  ed sudor e fadiga, Zemian avilà® ch’a cherdivi d’aver du sold da ‘na pert e che ed colp a-v si catè in bulà¡ta, zitadein importè ch’a tachè a capir al noster dialat e a magner al zampoun, Mudnes lavurador instancabil e fannulloni del pubblico impiego, sculèr col maestro unico e mà©ster castighè dal decreto Gelmini, a-v salut tà³tt quant in mà sa. Csa vliv ch’a-v dà©ga… mè quand a vègn a Mòdna, chè, in sta piaza, davanti al Dom e a la Ghirlandeina, a-m pèr ed turner a nà ser…. Dounca Mudnes, csa gh’è ed nov?… Gninta….? Come gninta?…. A-j-ho savù che finalment i han avà©rt al satpasag’ ed via Emilia, finà® el rotatori dla Vignolese e quala dal Muran, e s’a-n fà³sa per cal semafor ch’a gh’è a Vazà®, ch’al sà©rev sà³l per fer pasèr di pensionè visti da podà©sta, a-s rivarev al Muntèl in un bater d’occ. A-m sambra che adesa a Mòdna a-s gira un pò mà©j. Basta però ch’a-n-n’imbruchedi Trento Trieste in degl’ à³r ed punta, perchè alora, caro mio, a fè in teimp a tà³r al capuccino e la brià´s in viel Muratori e arivè in fand’a Ciro Menoti ch’l’è ora dl’aperitiv. A-j-ho vest anch la nova rotatoria ed la Maserati, che con quìli ed Divisione Acqui e tà³tti chegli-etri 34 sparpaiedi per Mòdna, a pèr ch’a sà¡ma turnè al teimp dal «giro giro tondo come è bello il mondo». Però gnint da dir, el giratori a Mòdna el funziounen e pò anch bein! Ma dato che mè a sun ed campagna e a cgnass al mèl dla bestia, a m’aspet che i noster ministrador, per recuperer tà³tt i sold ch’i han spes per fèrli, i s’inveinten ‘na tà sa sul giro, ‘na specie ed Rotopass cum’a-gh’è in autostreda. Ad ogni entreda la scatleina la s’cefla, a l’uscida eter tant, e a la fin dal mes a-s pega a secand dal nà³mer di gir t’è fat. Mò adesa al problema a Mòdna a-n-n’è menga girer… l’è fermeres!! Come al solit l’è seimper piò dificil catèr un post per la machina. I-v mai pruvè a zerchèr un parcà g’ asvein al ceinter, quand al Novi Sad a gh’è al merchè o a zoga in cà  al Modna e adesa anch al Sassol? Mè a degh ch’a-gh vol ‘na bela pazinzia. Anzi, Zemian, a-v dag un cunsà©li: in chegl-ucasion lè stè a cà  vostra, almeno a-gh guadagnè in salut e sold. In salut, perchè avanzè d’imbragherev, e in di sold, perchè avanzè ed ferev rapiner dai parcometri.

SGORGHIGUELO: Comunque, popà , l’è ancara piò facil parchegèr in ceinter, che vuler cun l’Alitalia.

SANDRONE: A starà m pò a và der. Mè l’ultma volta ch’a sun gnà» a Mòdna l’è stè per al Festival dla filosofia. Prema ed tà³tt perchè a gh’è seimper quèl da imparer e pò perchè l’è ‘na manifestazioun ch’la fa descà rer ed Mòdna in tà³tt’Italia. A sun stè ateinti sò tà³tt i argomeint e a sun arivè a la conclusioun che al filosof piò togo l’è stè Diogene, ch’l’iva risolt al problema dl’energia e quà l dal mutuo per la cà : al gireva per streda cun in man un lanternein e al campeva in ‘na bà¡ta. A-i-ho savà» ed cal brà³t pultà©i ch’l-ha minacèe ed fer fallir al festival per via ed la lit ch’l-ha fat sturlèr la direttrice col presideint dla Fundazioun. A spà©r che San Chèrel al pòssa risolver la questioun perchà© a vrev che st’an a gnà©ssa un filosof mudnes a tgnir ‘na confereinza chè, in piaza; l’argomeint a g’al dag mè: analisi filosofica dello stato depressivo d’un Zemian a la rizà©rca d’un post per la machina. Giorgio, dam ameint per piaser: zerca ed fer piò parcà g’! Possibilmeint a gratis. L’è vera ch’e-t s’è imprumes 1720 post al Novi Sad, ma dimandi i-èn bele stè acaparè, perquindi, in cal meinter ch’aspettam chi vegnen prount, bisagna te strolegh in presia quelch cos’eter.

SGORGHIGUELO: Set popà  perchè di post in ceinter a gh-n’è poch? Perchè i si cà³chen tà³tt: el machin dal comun, quìli dl’Hera, quìli dl’Usl e tà³tt quà® coi permà¡s specià©.

PULONIA: Ma, Sandroun, s’i al dà n cun tanta facilitè al permà¡s speciel, posia fer la dmanda anch’a mè ch’a g’ho un’ongia incarneda?

SANDRONE: Beh, mò Pulonia csa dit? Sicura Mudnes che la và©ta la s’è cambieda. Da la crisi a-n s’è salvè nisun! A sam in piena recessione e crescita zero! Di sold in gir a-n gh’è n’è piò! ‘Na volta, i Zemian, d’inveren i andeven in muntagna a fer la settimana bianca, d’istè ‘na stmana al mer e in setà mber ‘na stmana in crocera; adesa i stan a Mòdna a fer la settimana Estense. Per mè la colpa l’è dal 2008 ch’l’è stè un anno bisesto. St’istè a-i-avà m avù un cheld ch’l’ha schèe incosa, in autun è piuvà» tant che ormai andà m tà³tt sat’aqua, ‘st’inveren tra la neva e al taramot a-n sam mai stè tranquel. A-n descurama pò dla caduta dla borsa e della crisi energetica. Cuma vliv ch’al faga al 2009 ander pà©z d’acsè? Avrà  dir che invece d’ander in gir a spander di sold a staram a cà  a guarder i noster bઠmonumeint anch se, dà©ta cuma la vol dà©ta, del nuvitè a-gh n‘è pochi. Al proget architettonico ch’l’iva da cambièr la ghà©gna ed Mòdna l’è armes in dal fotografà® di giornà©, in dla testa di noster ministrador e in quala di archità t che man man chi pasèven d’ed chè i given la sua, i cambieven i proget, i tireven i sold e via chi andeven… Sgnor dla Cumuna l’è ora ch’a-v decididi: piaza Mateoti, piaza Venti e piaza Mazini el volen sistemedi, da boun e a la svelta.

SGORGHIGUELO: Popà  s’i’n dit ed cal proget ch’i gh’iven ed tirer sò un mur ch’al srèva piaza Mazini?

SANDRONE: A-gh mancarev sol quala l’è! Di mur ch’i dividen la geint a n’a-m vest abasta, a gh’è bisagn ed spazi avert, d’aria pulida.

SGORGHIGUELO: Per quà l i faran un bel prè in piaza Rà¡ma

PULONIA: Dio che bela idea!! Acsè chi camarant ch’i stan lè d’atorna i sran comed a fer l’erba per i cunà©j..

SANDRONE: E a-n v’descurdedi pò ed tà³tt chi eter lavor, come piaza Sant’Agustein, la zona dal fonderà® e anch cal bel spiaz ed l’ex Amcm. Chè, nisun a-n dis piò gninta…. A-n duvrev menga eser acsè dificil sceglier un proget cun tà³tt i cuncors ch’a i fat!! Insama fઠqual ch’a vlà®, ma fઠquel! Csa-gh famia vader ai turesta chi vinen ded via, oltre al Dom, la Ghirlandeina inscartuzeda, l’Academia e al nov campanil dla Madana Pelegreina? Va bein ch’a psam fèreg fer al tour delle rotatorie, mò a-n crad chi sien dimandi interesèe.

SGORGHIGUELO: Avrà  dir, popà , che se i noster ministrador in cambiaran menga la ghà©gna ed Mòdna, i Mudnes, in zogn, i pran cambièr la ghà©gna di ministrador.

SANDRONE: Tes, gabian! A-n dir del sbagianed ch’a descuram ed lavor seri….Ogni modo s’a-n sà® menga ancara prount per i nov proget zerchè almeno ed-dèrev da fer per salver i monumeint vecc. Al palaz Duchel tant bel e pulà® davanti, dedrà© al g’ha ancara al nà©gher dal fà³m dl’incendi ed Napoleoun, l’usdel ed via dal Pà¡zz l’ha bisagn dal lifting, al zimiteri ed san Cateld al fa aqua damand un sdaz e a-n s-descurdama pò del stred ch’el volen sistemedi. A proposit del stred, a m’arcmand, an fèdi menga fer i lavor in Agast quand la geint l’è via da Mòdna, aspetè, come seimper, quand i tornen a cà  dal ferie, perchè ai Zemian a-gh pies fer la fila quand i han d’ander a lavurer.

PULONIA: A proposit ed lavor da fer, a che punt sà¡mia cun la sistemazioun dla Ghirlandeina?

SANDRONE: Mò tes va là , Pulonia, te’n-ne sintà® ch’i-s-n’à©n acort adesa che la nostra tà¡r la piga vers Cors Dom.. la g’ha i fundameint ch’i-n tinen piò, e prà©ma ch’la faga la fin ed quala ed Pisa, la vol drizeda!

PULONIA: La vol drizèda?

SANDRONE: Sissignore, la vol smunteda pèz per pèz, arfat i fundameint e pò turneda a munter.

PULONIA: Beh mò han-i voja de scherzer! Prà©ma i-s l’han vistida, adesa i-s la smounten, csa stamia dà©s an seinza vader la Ghirlandeina? Mò a-n’i-n descurama gnanch. N’al sani menga le lor che Mòdna seinza la Ghirlandeina l’è come un bel quèder cun sà³l la curnisa!!!!

SANDRONE: Et gh’è ragioun Pulonia, ma là sem ander avanti se nò a perd al fil dal discors. Zemian arcurdev che nonostante tà³tti el dificoltè de ste mand, nueter italian in Europa a sam considerè un grande paese. Pensè chi s’han infin paragonè a l’America. Sè, perchè meinter i Merican i-à©n dvintè famos per lo sbarco in Normandia, nueter Talian a sà m famos per gli sbarchi a Lampedusa….. anch se i disen che i ariv i-à©n calè dimandi.

SGORGHIGUELO: Calè dimandi? Mò se st’istè in Sicilia in un colp sol i à©n sbarchè in mà©ll

SANDRONE: In mà©ll? Gh’ivn-i la camisa rà¡ssa? Mudnes tachè a dir in gir che nueter a sà m bele stè liberè da Garibaldi. Grazie, mò a-n-n’avam piò bisagn, gigh pà³r chi polen turnèr a cà  sua, adesa a sam un paes liber.

SGORGHIGUELO: Liber? Al ciamet un paes liber tè? Sta mò a seinter: In machina i-t controlen la velocitè, a tevla bisagna ander a aqua, s’te gir a pà© i-t ripranden cun la videocamera, al telefon i san semper cun chi ed descà r, la ciamet libertè tè quasta chè?

PULONIA: Oh zuvnot sta bein chelem, an! Csa vot saver tè ed la và©ta, ch’a t’ho tirè via ier la baioca da l’umbreghel? N’e-t menga capà® ch’i al fan per la nostra sicuraza. Lasa ch’i-m’ascolten mè al telefon, al masim i sintran ‘na sbraghireda col mઠamighi e se ueter zoven, invece, andà©ssi piò pian in machina, a tulà©ssi meno pultà©j, a gnà©ssi a let prà©ma la sira, e se in gir a-g fà³ssa meno imberiagoz e delinqueint, a-n-ghe srà©v brisa bisagn ed tà³tti st’el diavolerà®.

SANDRONE: Eh, l’è propia acsè, ma, và¡det, bisagna che i rezdor ed Rà¡ma e anch i noster, i-s daghen ‘na regoleda: al trop al stropia. ‘Na volta la geint la se stresseva a lavurer, adesa la se stressa quand la vin fora. E pò guardames bein d’intorna: la radio e la television el van tant adrà© se al pan o la verdura i aumenten ed soquant centesem e pò nisun dis gninta se a la mà³ta a-t riva a cà  ‘na multa, ch’a-t manda in crisi la famia. Mè a degh ch’a gh’è quel ch’a-n va menga. Sgnor ministrador, al cgnusiv cal dà©t mudnes. «Pà©la la gaza, ma a-n ferla zighèr?» E dato che l’an pasè a sà® rivè al traguerd del 100.000 multi, st’an a-n-gh’è menga bisagn ch-a v’impgnedi per bater al record!!

SGORGHIGUELO: Mè el multi a li pègh vluntà©ra, perchè a g’ho degli amighi vigilà ssi ch’ i-à©n di fat pèz ed ragaza

SANDRONE: Ecco t’è det bein, Sgurgheghel, di pèz ed ragaza, in quelch ches a pèr che da ona i-g n’aven fat dà´.

PULONIA: ….A c-sà m….. Pusibil che quand a descurà® ed dann a la mitidi tà³tt in rà©der? Mè invece a sun istizida, e pò anch dimandi, per via ed tà³tta ‘sta delinqueinza ch-a gh’è in gir: stupri, boti da oreb e violeinzi d’ogni gener …..Beh mò in du-a sà mia rivèe! Zert’am i-à©n pà©z del besti! Sgnor Prefet, da danna a danna, la faga in manera ed fereg paghèr al fìo a l’è lor ‘na volta per tà³tti!! Mè vèh a-gh l’arev la cura…Bisà gna deregh un taj!!! A và der s’a-g pà ssa la voja ed gnir a cà  nostra a fer i sà´ comed

SANDRONE: Breva Pulonia, acsè a vol dà©t!! L’è propia vera che in di ultem mes la criminalità© l’è turneda a crà sser e nisun è piò tranquà©l gnanch in cà  sà´. Comunque, Mudnes, tgnam bota!! Stà m unà® countra la delinqueinza e a vedrà® che se Giorgio a-g-la cavarà  a fer rivèr i rinforz chi s’han imprumà©s el cosi egl’andran mà©j!! Chèlmet mò Pulonia, chèlmet, t’al sè ch’e-t gh-è l’angina pecoris, a-n vrev menga ch’a-t gnà©s un tarabacioun…. Stet un po’ mà©j? Posia ander avanti? Dounca, Mudnes, bisà gna ch’a-v dà©ga ch’a-j-ho vest al nov monumeint ai vigil dal fog a lang a la Furmà©zna. Oh i han fat propria un gran bel lavor. Anch s’a-n sun menga tà nder ed picaia a l’inaugurazioun a m’era comos. L’era ora che un quelchidun al pensà©sa a ‘na statua a ricord ed tà³tt chi brev ragaz che cun l’aqua e al fog i res’cen la và©tta tà³tt i dè per nueter. Brèv a chi avù l’idea e bravo a chi l’ha fat.

SGORGHIGUELO: Popà  adesa farani anch un monumeint ai vigil urban?

SANDRONE: A-s capà©ss. I al faran cun la divisa, cunt tant ed brà ta, manganèl, spray, librat per al multi e cun la ghà©gna ed branz. I al sistemaran in mez a la rotatoria ed via Galilei e per a-n perder n’ucasion al post di occ i-g mitran du fotored.

SGORGHIGUELO: Mò è vera che in ogni rotatoria i-g mitran ‘na scultura, un monumeint, insama un riferimeint all’architettura moderna come cal caval cun la caroza ch’a gh’è in fanda a via Contrada?

SANDRONE: Sicura. Mè per esempi, al Servizio Tutela del Patrimonio Naturale ch-a gh’avam a Mòdna, a g’ho sugerà® che dà¡p al grà p d’à³va ed la Vignolese, a ghe vliva ‘na rotanda cun un pistoun. Bein i m’han dè ameint, al pistoun i a-l mitran propia in dla giratoria ed la Maserati.

PULONIA: Guerda t’à© capà® mèl. Quà l chi mitran lè a-n n’è menga al pistoun ch’e-t peins tè, l’è un pà©z d’un mutor. Sandroun,adèsa possia ander avanti a descarer mè? Ragazoli cum’andamia? Mè a sun in piena forma, a-j-ho bein fat bein a der ameint al mè amighi dla tombola’, ch’el m’han cunsigliè d’ander segh a ginnastica «Al corso benessere» organizè dal Comun dal Bosch ed Sà¡ta. A gh’è tà³tti quìli ed la mè taja 1-2-3 op 1-2-3 op, i-s fan fer di muvimeint cun di nam furaster mò el mosi egli-à©n seimper quìli: 1-2-3 op 1-2-3 op. D’etra pert a capirà®, bisà gna pòr ch’a drova un po’ ed tà³tti al mઠenergà®….. al fa prest Sandroun, lò a la sira: un bicer ed lambrosch e ‘na partida a trisèt l’è bele cunteint….. e me invece 1-2-3 op 1-2-3 op. A-m sun passeda al teimp anch a lavurer coi fer in cal fradi siri ch’a-j-avam pasè. A-m sun fata’na lisus in mohair rosa solferino punt a spiga coi arversein dà» dret e quater arvers. Mè, vujeda in cla lana acsè mulseina, a-m pariva d’eser un piumein da zepria…… Saviv ch’sa-l m’ha det Sandroun? Ch’a pariva un missèl!!! Ragazoli, cum’i-v pasèe l’ultem dè dl’an? Mè a g-l’ho cavèda ander al veglioun dla polisportiva, perchè Sandroun a-l m’iva dઠameint e l’iva prenotè i post per feragast. Per a-n-g’ander in lungo, come l’an pasè, a-m sun fata ‘na redingot scozesa zala e blò con el pistagn e i pulsein rosso magenta, che st’an i m’han dà©t ch’l’è ed moda. Mè, per a-n ster dedrè da chegl’etri, a-m sun vistida in scozà©s e anch se i quadertoun i-n m’aiuten brisa tant in dal scavà¡z a-m sembreva ed fer la mઠfigura, ma cl’invidiosa dla Cesira, ch’l’è seimper lè ch’l’a tin banc, la fa: de sò et andeda a destaner la quà©rta dal caval?

SGORGHIGUELO: Dai, mama, ch’a voj dir anch’a mè la mia ai sportiv mudnes. Chèr i mઠamig tifos , chè a l’ambra dla «paladina» a-m pèr che tà³tt a vaga a ramengo. Al Mòdna al s-è imbatà» in un Tzunami. I canarein i-à©n acsè lofi che l’erba dal Braia l’a-s vergagna a feres và der, come al presideint Amadei che, visto l’aria da funerel ch’a tirèva, l’iva mulè la baraca in man a Giblein che lò, de sti lavor a-s n’intand. Intant l’ha pensè ed fer bendir i spogliatoi … a speram che ai canarein a n’egh sia brisa bisà gn ed deregh i oli sant….Mò al Mòdna a-n n’è menga l’unic magoun ch’a-gh’avam nueter sportiv zemian. La Ferari cun Massa l’è steda campioun dal mand per sà³l mez minut, e in dal ciclismo Riccò l’ha fat come Tanan, ch’al mesdeva la puleinta coi dà® e pò al giva: «La brusa, la brusa!!» Fortuna che ‘na quelch sodisfazioun a-s l’ha deda al patinag’ coi fratelli Gasperini che i en dvintè campioun dal mand!!! E a la «Corrimodena» che st’an, per via ch’a gh’era al sà³l e mez chilo ed turtlein ed premi a testa, i gh’eren in 6000.

SANDRONE: Adesa, mudnes, bisagna ch’andama, perchè a tà ca a fer sira e, ch’a-n sam a cà  e tà³tt, l’è bele ora ed guerner la stala. Mè per al mઠbesti a sun come un sendec per i sà´ zitadein, a dev penser ed deregh da magner, ferli ster bein e protezerli. Lor, in cambi, i-m dan fiducia e afèt. L’unica difereinza tra mè e un sendec l’è che mè a-n-n’ho menga bisà gn ch’i-m daghen al vot. A và³j anch ch’a-m lasedi saluter un mઠamig: al diretor regionel Gabriele Golineli ch’l’à© andè in pensioun dap 37 an di onorato lavoro chè da nueter, come cmandant di vigil dal fog . Un caloros benvenuto al generel ed corp d’Armèda Roberto Bernardini, cmandant dl’Academia, al questor Margherito, al nov cmandant di carabiner colonel Iannizzotto e al profesor Tomasi nov retor dl’Universitè. A-m và³j pò anch congratuler cun i comerciant dal ceinter che st’an finalmeint i han fat del luminari dà©gni ed ‘na zitè come la nostra: bravi. Per ultem Zemian, vest ch’l’à© scupieda la mania ed tinter la fortuna, a-v dagh mè un nomer dal là´t da zugher sà¡c sò tà³tt el rodi…. al 50, ch’l’è al post chi s’han dè in clasifica per la qualitè dla và©ta a Mòdna. I han scrà©t ch’a sam in caduta libera, mò vueter a-n ve preocupedi, Giorgio al m’ha imprumes ch’a-s tirarà  sò el mandghi per fer turner Mòdna agli splendori d’un tempo. Speram ch’i-n sien menga promà©si da mariner vest che lò l’ ha fat al suldè in fanteria. Arvà dres Zemian, a m’arcmand stè in salut e s’a sà® sà³l bghà® o d-melavoja invece d’ander a la mutua fev visiter da Brunetta, che lo al ‘n-ha bèle argiulà® ‘na mà³cia seinza pagher al tichet. E s’a pasèe da cà  nostra gnà® deinter; nueter inzà©ma al punt a-n g’avam menga al «city pass». A-v dam un bicer ed puntaloun ch’al cheva la sઠe a-n gh’ha brisa alcol acsè a risparmiè i punt in dla pateint… Sò col morel, a vedrà® che un de sti an la nostra bela tà rra i- s la tornen a fer và der, e a-n ve preocupedi per i voster sold…. el banch el tinen ancara bòta! E arcurdev seimper ed tgnirev strech a la piopa, ch’l’è pò cla piopa elta e sà¡ca, pianteda in dl’umbreghel ed Mòdna e ch’la-s-ciama Ghirlandeina!!!!

Lascia un commento

altri post della categoria

[wpuf_form id="14284"]